दुई वर्षको उमेरदेखि नै बच्चाहरुले घरका मान्छेसँग धेरै कुरा सिक्ने गर्छन् । त्यसकारण आमाबाबुहरू यस उमेरमा सचेत हुनुपर्छ । आफ्नो बच्चामा राम्रो बानी बसाल्नको लागि हामीले केही उपायहरू अपनाउन सक्छौं । जस्तै आफूभन्दा ठूलालाई आदर गर्ने र सानालाई माया गर्ने कुरालाई बारम्बार सिकाउनुपर्छ । बच्चाहरूले हामीले गरेको व्यवहारबाट समेत धेरै कुरा सिक्ने भएकोले हामीले पनि उनीहरूको अघि त्यस्तै व्यवहार गर्नुपर्छ । उनीहरुलाई हामीले सिकाउने संस्कार र दिने उपदेशले उनीहरुको भविष्यमाथि नै ठूलो प्रभाव राख्दछ । केही त्यस्तै कुराहरु हामीले तल उल्लेख गरेका छौं ।

१. बच्चालाई सानै उमेरमा सही उपदेश दिन सकिएन भने, पछि बच्चाहरु अराजक वा जे पनि हुन सक्छन् । यसतर्फ ध्यान दिनुपर्दछ ।

२. जस्तैः विश्वका केही विकसित देशका १५/१६ वर्षका बच्चाहरुले पनि मास शूटिंग (सामूहिक हत्या) गरेको समाचार हप्ता हप्तामा आउने गर्छन् । यसको पछाडि बाबु आमाको कमजोरी व्यापक पैमानामा विद्यमान हुन सक्छ । यसको स्वतन्त्र अध्ययन अनुसन्धान हुनु जरुरी छ। त्यो अनुसन्धान विस्तृत रूपमा भएको छैन । जहाँ यो सामूहिक हत्या हुन्छ, त्यहाँ यो प्रकारको अनुसन्धान हतियारका माफियाहरुले हुन नदिने गरेको केही अध्ययनहरुले देखाएका छन् ।

३. बच्चाहरूलाई सानै उमेर देखि बसुधैब कुटुम्बले ओतप्रोत हुने प्रकारको अर्ती उपदेश समय समयमा दिँदै जानु पर्दछ । ती कुराहरू अहिले बच्चाले सम्झिन नसके पनि पछि ठूलो हुँदा क्रमश सम्झिदै जान्छन् र स्वतः राम्रो प्रभाव पर्दै जान्छ उसको व्यक्तित्व र समाजमा ।

४. बच्चाहरुलाई दिएको अर्ती उपदेश वा सही शिक्षा कहिल्यै पनि खेर जाँदैन । अपवाद बाहेक। अपवाद पनि पछिल्लो समयमा छोराछोरीहरुले कहाँ कस्तो प्रकारको संगत गर्ने गरेको छ, त्यो भएर मात्र हो । अन्यथा बाबुआमाको उपदेश विपरित कुनै पनि बच्चाहरुले खराब आचरण गर्दैनन् ।

५. एउटा कुरा के देखिन्छ भने, बाबु आमा वा शिक्षकले उपदेश दिन नभ्याएको कुरामा वा त्यो उपदेश समयसँगसँगै अलिक पुरानो भयो भने, बच्चाले आफ्नो स्वविवेक प्रयोग गर्छन् । त्यो स्वविवेक सायद उत्कृष्ट हुनसक्छ ।

६. आजभोलि केही ठग साधु, सन्त महात्मा, अभियन्ता, बालबालिका अधिकारकर्मी वा यस्तै यस्तै अराजक व्यक्तिहरूको गलत उपदेशबाट पनि बालबच्चाको मानसिकतामा गम्भीर असर परेको हुनसक्छ । यसतर्फ ध्यान दिनुपर्छ ।

७. खासमा उनीहरूले आफुलाई पृथक देखाउन त्यो प्रकारको ढोंगी उपदेश (प्रवचन) दिने गरेका हुन्छन् । ताकि आफ्नो ठगी खाने भाडो (पेशा) रित्तो नहोस् । उनीहरूले आफ्नो प्रवचनभित्र थोरै सत्यता तर धेरै झुटो विवरण पेश गरिरहेका हुन्छन् । त्यो चिन्न गार्हो हुनसक्छ । त्यसैले आफ्नो बच्चालाई आफै उपदेश दिनु ठीक हो र सही हो । किनभने बच्चाको पहिलो पाठशाला नै अभिभावकहरु हो ।

-डा. अंम्बरिशा, काठमाडौं ।

प्रकाशित समय : १२:३४ बजे